Hiệu suất chạy(running economy -RE) và các yếu tố ảnh hưởng

 

Hiệu suất chạy(running economy -RE)

và các yếu tố ảnh hưởng

By Greg Crowther

Biên dịch: Minh Thành

Xét về thuật ngữ khoa học, 'hiệu suất chạy' (RE) chưa quen thuộc với những người chạy bộ như các thuật ngữ 'VO2 tối đa' và 'ngưỡng lactate'. Nhưng hiện nay, nhiều nhà khoa học thể thao coi RE là yếu tố quan trọng thứ ba quyết định hiệu suất chạy cự ly dài. Trong quá trình chạy, carbohydrate và chất béo là nhiên liệu chính, và quá trình phân hủy chúng cần oxy (O2). Năng lượng cần thiết để chạy với một tốc độ nhất định tương ứng với thể tích (V) O2 tiêu thụ trên một đơn vị thời gian (hoặc VO2). Nó được đo bằng cách so sánh mức oxy của không khí hít vào và thở ra, thường là trong quá trình test với máy chạy bộ. Vì VO2 phụ thuộc vào kích thước cơ thể - những người cao lớn hơn cần nhiều oxy hơn - nó thường được hiểu là khối lượng cơ thể tính bằng kg và do đó, được tính theo mililit O2 trên kilogam trọng lượng mỗi phút: ml / kg / phút. Con số này càng cao càng tốt. Nói một cách dễ hiểu, VO2 max là giới hạn trên của mức tiêu thụ oxy của bạn (khả năng hiếu khí của bạn), ngưỡng lactate là mức năng lực hiếu khí của bạn mà bạn có thể duy trì trong một thời gian dài và hiệu suất chạy (RE) là hiệu quả của bạn trong việc chuyển hóa lượng oxy tiêu hao đó thành chuyển động về phía trước. Với bất kỳ tốc độ nhất định nào, bạn càng sử dụng ít năng lượng và ôxy thì càng tốt. Vậy những yếu tố nào có thể ảnh hưởng đến RE của một cá nhân và làm cách nào bạn có thể cải thiện RE của mình?

1. Thành phần sợi cơ

Thành phần của các sợi cơ 'co rút chậm' (loại I) và 'co rút nhanh' (loại II) của một người được cho do di truyền quyết định vì chúng ít thay đổi theo thời gian, ngay cả khi có sự thay đổi đáng kể trong quá trình luyện tập. Nhưng các nhà nghiên cứu tại Đại học Texas đã chỉ ra rằng những người đi xe đạp có nhiều sợi cơ co rút chậm hơn có xu hướng sử dụng ít oxy hơn để duy trì mức công suất nhất định. Mặc dù dữ liệu về chạy bộ kém rõ ràng hơn do cơ sinh học phức tạp hơn, nhưng có thể suy đoán rằng RE cũng phản ánh cấu tạo sợi cơ của một người.

2. Tính linh hoạt của khớp

Trong số những vận động viên chạy bộ và đi bộ tương đối khỏe cho thấy các biến thể điển hình không linh hoạt, có vẻ như những vận động viên kém linh hoạt hơn lại có hiệu suất trung bình tốt hơn. Xu hướng có phần đáng ngạc nhiên này đã được giải thích là hệ quả có thể xảy ra của hai yếu tố: các khớp cứng cần ít lực cơ hơn (và do đó ít năng lượng hơn) để ổn định; và các đơn vị cơ-gân cứng cung cấp khả năng lưu trữ đàn hồi vượt trội và hồi trả năng lượng từ bước chân để đẩy đi. Có thể đối với những vận động viên chạy đường dài, tính linh hoạt trung bình được ưu tiên hơn tính linh hoạt rất thấp (làm tăng tỷ lệ chấn thương do phạm vi chuyển động hạn chế) hoặc tính linh hoạt rất cao (dường như làm RE tồi tệ hơn).

3. Hình thể

Mặc dù phép đo VO2 liên quan đến khối lượng cơ thể, nhưng những runner nhỏ hơn có xu hướng sử dụng ít oxy hơn theo tỷ lệ. Ngoài ra, theo quy luật vật lý về sự vận động của các chi, khối lượng ở phía dưới gần bàn chân cần nhiều năng lượng hơn để di chuyển hơn khối lượng ở gần phần thân người. Các VĐV elite của Đông Phi có xu hướng có hiệu suất cao một cách bất thường, và có ý kiến ​​cho rằng kích thước cơ thể nhỏ và đôi chân gầy của họ là nguyên nhân một phần mang lại điều này. Một báo cáo năm 2006 của các nhà nghiên cứu Tây Ban Nha tại Đại học Madrid chỉ ra rằng những VĐV ưu tú từ Eritrea có RE tốt hơn khoảng 12% so với một nhóm vận động viên Tây Ban Nha tương đương.

4. Sức cản khi chạy

Cũng giống như mức tiết kiệm nhiên liệu của ô tô phụ thuộc vào điều kiện lái xe, RE của bạn có thể thay đổi tùy theo điều kiện chạy. Độ dốc cao hoặc bước khó (chẳng hạn như cát, bùn hoặc cỏ dài) làm tăng nhu cầu năng lượng để duy trì một tốc độ nhất định. Điều này cũng đúng với việc chống lại sức cản của không khí (ví dụ: gặp phải gió ngược mạnh thì cần nhiều năng lượng hơn). Khi lặng gió, các nghiên cứu của Anh từ đầu những năm 1970 cho thấy lực cản của không khí có ảnh hưởng không đáng kể đến RE ở tốc độ chậm. Tuy nhiên, một vận động viên chạy quãng đường 5:20 dặm sẽ mất khoảng hai phần trăm năng lượng của họ để chống lại sức cản của không khí.

(Bài tiếp theo: Bốn cách để tăng hiệu suất chạy)